De Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen kwam maandagavond met een oproep om bedrijven wereldwijd een minimaal belastingniveau op te leggen. De internationale economische organisatie OESO wil over drie maanden een gelijkaardig plan presenteren, maar dat loopt niet zonder slag of stoot.
Door een fout in het plan zouden bedrijven hun winst zo kunnen spreiden over verschillende landen dat ze uiteindelijk amper meer belastingen gaan betalen, heeft hoogleraar internationaal belastingsrecht aan de Erasmus-universiteit Maarten de Wilde ontdekt.
De OESO onderhandelt momenteel met meer dan honderd landen over een plan dat ervoor moet zorgen dat bedrijven wereldwijd eerlijk belastingen betalen. Over drie maanden wil ze dat plan presenteren.
Maar nu blijkt dat er een lek in het plan zit waardoor bedrijven net dat kunnen doen wat de onderhandelaars niet willen. Het komt erop neer dat bedrijven door fiscale en boekhoudkundige maatregelen hun winst zo kunnen manipuleren dat het lijkt alsof ze veel belastingen betalen terwijl dat niet het geval is.
Bedrijf kan rente van lening aftrekken van winst
Een bedrijf kan in dit geval belastingen ontwijken door een lening aan te gaan bij een dochterbedrijf in een ander land. De bedoeling van het plan is namelijk om een minimumniveau vast te leggen voor hoeveel belastingen bedrijven moeten betalen per land. Als een land dat niveau niet haalt, mogen andere landen het verschil bijheffen.
Maar door zo’n zogenoemde hybride lening aan te gaan, kan een bedrijf die bijheffing omzeilen. Bij dat soort lening mag de rente namelijk afgetrokken worden van de boekhoudkundige winst. En het is die winst die de OESO bekijkt om te bepalen hoe hoog de belastingdruk is voor een bepaald bedrijf in een bepaald land.
Belastingpercentage wordt hoger, maar betaalde belasting niet
Door die kunstgreep daalt dus de winst in het land waar het bedrijf leent, maar als de betaalde belasting even hoog blijft, betaalt het bedrijf procentueel gezien meer belastingen.
Daardoor lijkt het alsof het bedrijf aan dat minimumniveau komt, terwijl er eigenlijk niets verandert. Want er vloeit gewoon geld van de ene divisie van het bedrijf naar het andere.
‘Haast onwaarschijnlijk dat OESO niet op de hoogte is’
Volgens De Wilde is het haast onwaarschijnlijk dat de OESO niet op de hoogte is van dit probleem, maar de organisatie was voorlopig nog niet bereikbaar voor commentaar.
Hij pleit zelf voor een volledig nieuw systeem. “Hoe dat er moet uitzien, is moeilijk te zeggen, want het moet ook politiek haalbaar zijn. Maar dit systeem doet net het tegenovergestelde van wat het wil bereiken”, zegt hij.
‘Amerikaans systeem is mogelijke oplossing’
Dennis Weber, hoogleraar Europese ondernemingsbelastingen aan de Universiteit van Amsterdam, beaamt het probleem en haalt het Amerikaanse belastingsysteem aan al mogelijke oplossing. “In de VS wordt er gekeken naar het gemiddelde dat bedrijven betalen. Als ze dus in de ene staat erg weinig belastingen betalen en in de andere staat erg veel, wordt er gekeken of het bedrijf gemiddeld aan het minimumniveau komt.”
Al haalt hij meteen aan dat dat het probleem van belastingparadijzen niet oplost. “Want die laagbelastende landen kunnen dan nog steeds vragen wat ze willen zolang andere landen maar hogere belastingen heffen. En wat de OESO probeert te doen is net belastingparadijzen de wereld uit helpen.”
De OESO moet het nog eens goed opnieuw bekijken, vindt hij, maar door tijdsgebrek verwacht hij niet veel verandering. “Gezien het plan er al over drie maanden moet staan, lijkt het er niet op dat er nog veel aanpassingen aan zullen gebeuren”, besluit hij.
De Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen riep eerder deze week op om tot internationale afspraken te komen over een minimumniveau voor de belasting die bedrijven betalen. Met het plan voor een minimum moet een einde komen aan wat Yellen de “dertig jaar lange race naar de bodem” noemt.
