Schiphol trekt volgens de concurrentie KLM voor bij de maatregelen die het werk voor bagagepersoneel moeten verlichten. Afhandelaar Swissport zegt dat tilmachines voor zware koffers die de luchthaven nu massaal inslaat, ‘niet of nauwelijks’ beschikbaar zijn voor andere afhandelaars.
23 oktober 2023, 03:00
De tilhulpen zijn noodzakelijk omdat het handmatig sjouwen van koffers volgens de Arbeidsinspectie veel te zwaar is. De instantie, die jarenlang wegkeek bij de slechte arbeidsomstandigheden in de bagagekelders, eist dat volgend jaar al het tilwerk wordt gedaan door apparatuur. Omdat de bagagekelders en het bagagesysteem eigendom zijn van Schiphol – die ze beschikbaar stelt aan afhandelingsbedrijven – is de luchthaven nu in razend tempo bezig aan die voorwaarde te voldoen.
Daarbij wordt huisgebruiker KLM voorgetrokken, vindt concurrent Swissport. ‘De tilhulpen die thans verplicht worden door de Arbeidsinspectie zijn wel aanwezig bij KLM en niet of nauwelijks bij onafhankelijke afhandelingspartijen. Daarmee wordt zichtbaar dat er nog veel werk is te verrichten om een gelijk speelveld voor alle bedrijven te bewerkstelligen.’
Boete
Het bedrijf hangt, net als de andere afhandelaars, een boete van de Arbeidsinspectie boven het hoofd als niet op tijd maatregelen worden getroffen, maar is daarvoor afhankelijk van de luchthaven.
Schiphol ontkent enig voortrekken. “Er staan inderdaad tilhulpen bij KLM, maar daarvan kunnen ook sommige andere afhandelaars gebruik maken,” zegt een woordvoerder van de luchthaven. Alleen staan ze net niet in de oudste bagagekelder van waaruit onder meer Swissport opereert. “De nieuwste tilhulpen passen niet op die bagagebanden.”
Schiphol heeft eerder toegezegd dat bij alle 385 plekken op de luchthaven waar koffers getild worden, voor eind april apparatuur staat om dat werk over te nemen. “Ook bij Swissport. Alleen moeten die tilhulpen nog ontworpen worden.”
“We kopen wat we kunnen kopen, maar wij willen harder dan leveranciers kunnen leveren.” Daar komen op termijn nog 19 bagagerobots bij, die zonder menselijke tussenkomst koffers van de bagagebanden op karren kunnen leggen – en omgekeerd.
Aantal afhandelaars halveren
Swissport uit de kritiek in zijn reactie op plannen van het kabinet en Schiphol om over precies een jaar het aantal afhandelaren op de luchthaven te halveren. Het bedrijf is bang dat ook daarbij KLM wordt voorgetrokken. Zo beklaagt de van oorsprong Zwitserse multinational zich erover dat wordt toegestaan dat KLM de afhandelings-cao niet naleeft omdat ze haar eigen arbeidsvoorwaarden hanteert.
Momenteel zijn er zes bedrijven op de luchthaven actief in de afhandeling van passagiers en bagage. Op geen ander vliegveld in Europa zijn het er zo veel. Volgens vakbonden, die al jaren voor vermindering strijden, leidt dat tot ongezonde concurrentie waarbij luchtvaartmaatschappijen steeds lagere prijzen bedingen en van afhandelaar naar afhandelaar hoppen.
Doordat de opbrengsten zo steeds verder dalen, komen lonen, arbeidsomstandigheden en veiligheid volgens de bonden in het gedrang. Luchthaventopman Ruud Sondag sloot zich dit voorjaar bij die kritiek aan. Op voorspraak van Schiphol besloot luchtvaartminister Mark Harbers eerder dit jaar dat aantal terug te brengen naar drie.
Werkomstandigheden
Die maatregel staat volgens Swissport op gespannen voet met de forse investeringen die ministerie, Schiphol en de Arbeidsinspectie van de afhandelaars eisen, onder meer om de werkomstandigheden te verbeteren en vervuilende dieselapparatuur te vervangen door elektrische varianten. ‘Die kunnen pas worden gedaan nadat wij een van de beschikbare licenties hebben gekregen.’
Lang niet alle afhandelaars zijn tegen de reductie. Het Belgische Aviapartner, dat zich naar eigen zeggen al decennialang verzet tegen de ongebreidelde groei van het aantal afhandelingsbedrijven op Schiphol, juicht de ingreep juist toe.
‘Door de groei is het voor afhandelaars steeds lastiger geworden om goed te presteren in de passagiersafhandeling, onder meer onder druk van de enorme concurrentie. Een reductie is nodig om deze patstelling te doorbreken.’
Monopolies
De gezamenlijke luchtvaartmaatschappijen zien helemaal niets in de plannen. ‘Een gebrek aan concurrentie kan leiden tot het ontstaan van monopolies die niet in het belang zijn van luchtvaartmaatschappijen en werknemers,’ aldus branchevereniging Barin.
Maatschappijen zullen hogere afhandelingskosten krijgen en die doorberekenen aan de passagiers. Daarmee komt Schiphol volgens de branchevereniging verder op achterstand in Europa. ‘De vraag moet niet zijn: hoe kan het aantal afhandelaars worden verminderd, maar: hoe kunnen veiligheid, continuïteit, punctualiteit en arbeidsomstandigheden worden verbeterd.’
Vakbond FNV vindt de reductie dan weer niet ver genoeg gaan en eist dat niet Schiphol maar de overheid ‘sociale voorwaarden’ stelt aan ondermeer salarissen en arbeidsomstandigheden waaraan de drie overblijvende afhandelaars worden gehouden.
Vakbonden, Schiphol en de afhandelaars trekken wel tezamen aan de alarmbel: in de opzet die het kabinet voor de reductie in gedachten heeft, hoeven de drie overblijvers geen personeel over te nemen van bedrijven die worden weggestuurd.
‘Er moet een waterdichte regeling komen voor overgang van personeel,’ aldus FNV, ‘met volledig behoud van arbeidsvoorwaarden en afspraken over bijvoorbeeld roosters’.
