Wethouder Reinier van Dantzig.Beeld Mariet Dingemans
Het leek een herhaling van zetten in het raadsdebat woensdagavond over de geplande verkoop van het afvalenergiebedrijf AEB. Wethouders Reinier van Dantzig (AEB), Zita Pels (Afval) en Hester van Buren (Financiën) willen dit omdat behoud te veel financiële risico’s oplevert voor de gemeente. Daarnaast denken ze goede voorwaarden rond duurzaamheid te kunnen maken met een koper.
Oppositiepartijen Partij voor de Dieren en SP herhaalden tegen de verkoop te zijn: als je wilt verduurzamen, moet je volgens hen het AEB niet naar de markt brengen. Zonder resultaat, want coalitiepartijen PvdA, GroenLinks en D66 steunen de verkoop, al willen GroenLinks en PvdA de optie tot behoud openhouden als er bijvoorbeeld geen goede duurzaamheidsafspraken gemaakt kunnen worden met een potentiële koper.
Gefronste wenkbrauwen
Dat er aan het eind van het debat toch nog een bijzondere wending was, kwam door SP-raadslid Erik Bobeldijk, die besefte dat zijn ingediende motie om het AEB te behouden het niet gaat halen. “Maar,” zei hij, “Het AEB is van alle Amsterdammers, en afval is een publieke taak. Daarom nemen wij het initiatief voor een referendum over de verkoop.”
Het leidde tot verrassing en gefronste wenkbrauwen bij raadsleden en wethouder Van Dantzig. Coalitiepartijen betwijfelden na afloop van de vergadering of het onderwerp wel referendabel is, omdat het collegebesluit tot verkoop al anderhalf jaar geleden is genomen. PvdA-fractievoorzitter Lian Heinhuis: “Er is al een democratisch besluit genomen door de raad. Dat is zorgvuldig geweest en gericht op het publiek belang.”
Afdwingen van referenda
Het afdwingen van referenda is de afgelopen jaren makkelijker geworden, nadat wethouder Rutger Groot Wassink (Democratisering) de voorwaarden versoepelde. Zo zijn er minder handtekeningen vooraf nodig, is de opkomstdrempel van 20 procent verdwenen en zijn meer onderwerpen referendabel.
Over de verkoop van het AEB deed Groot Wassink in 2021 in een interview in Het Parool een voorschot: hij ging ervan uit dat een verkoop referendabel zou zijn.
Om een referendum aan te vragen, moet er een verzoek gedaan worden dat wordt ondersteund door duizend handtekeningen van Amsterdammers. Een referendumcommissie toetst vervolgens of het onderwerp ‘referendabel’ is en geeft op basis daarvan een advies aan de gemeenteraad.
Als de gemeenteraad vervolgens instemt met het referendum, hebben de initiatiefnemers tien weken om 10.000 handtekeningen op te halen. De besluitvorming komt vervolgens stil te liggen tot na de uitslag van het referendum of op het moment dat blijkt dat niet genoeg handtekeningen zijn verzameld.
Het zou het tweede referendum in korte tijd zijn. Op 6 juni kunnen Amsterdammers al naar de stembus om te stemmen over de vorig jaar gepresenteerde vernieuwde plannen rond beschermd groen in de stad.
Over de auteur: Tim Wagemakers verdiept zich al bijna 10 jaar in de Amsterdamse politiek en schrijft er sinds 2022 voor Het Parool over als politiek verslaggever.
